Қара жорға - жалған би? (бейнебоян)
"Қара жорға" биі хақында тарих ғылымдарының докторы, қазақ диаспораларының тарихы туралы кітаптардың авторы Гульнара Малбагаровна Мендикуловна (қазақшалағанда, Гүлнар Малбағарқызы Меңдіқұлова) ханымның пікірі:
Видео мына жердегі мақаладан алынды.
П.С.: бұл кісінің кітаптарын оқығандарың бар ма?
Видео мына жердегі мақаладан алынды.
П.С.: бұл кісінің кітаптарын оқығандарың бар ма?
Осы ғалыммен болған кездесу менің есімде қалды. Себебі бұл кісінің өзін-өзі ұстауы менің көзім үйренген оқытушыларыма ұқсамады. Иә, мүмкін бұл кісі менің оқытушыларыма қарағанда «продвинутый» шығар, бірақ өкінішке орай бойында қазақилықты байқай алмадым. Кездесу орыс тілінде өтті. Орысша ойлайтын, сөйлейтін адам қалай қытай, монғолия, Түркия қазақтары тарихын жазады деген сұрақ туындайды. Кітаптары орысша өте сауатты жазылған. Өкінішке орай менің жеке пікірім, нақты диаспорология саласында қазақ тілінде жазатын осы кісіден асып түскен ғалым жоқ деп ойлаймын (қазіргі кезге дейін).
Ал қара жорға биіне келер болсақ жақында бір тарихшы-этнограф ғалым дәл осыған қарама-қайшы пікір айтты. Оның айтуынша қазақта ер адамдар қара жорғаны билеген, 1934 жылы қара жорға биінің спектакльде орындалуы бұған дәлел деп айтқан болатын.
Бәсе, айтқан пікірі де СССР тарихшыларына ұқсайды. Дәлел ретінде келтірген 1934 жылы қойылған «Айман-Шолпан» спектаклі Сәбеттік Қазақстанда болды ғой. Ондай болса, елдегі қазақтарда да сақталып қалуы керек еді. Ал "Қара жорға" сәбеттен сырттағы қазақтардан, дәлірек айтқанда Қытайдан келіп отыр. Сол спектакльдегі хореограф та ойдан бір би ойлап шығара салмаған шығар. Оған дейін болған би элементтері қосылған шығар, бәлкім. Қазақ диаспорасы болғанда да, Өзбекстандағы қазақтар туралы жазған шығар :)
Дәл осы спектакль туралы айтып еді бір этнограф ғалым(Кенжебаев па еді).
Биді спектакль үшін ойдан шығару мүмкін емес қой, халықтағы бар биді көрсетті. Содан кейін Қазақ ССР-інде бұл биге рұқсат болмады ма, сондай бірдеңе болды очм. Ол кезде ұлттық ерекшеліктерді жоюға бағытталған идеология болды емес пе.
Алдында бірдеңелер жазып едім, оларды таппай қалдым.
пәленбай жыл білім, ғылым деп жүріп, тандырға қозапаяны жағуға тарихи қағаздар жазу өте өкінішті һәм бишаралау көрініс екен…
Бала шағасының қызығын көрсін әйтеуір…
Ал кімдікі деген сұрақты талқылайтын адам билеп қарқ болмайды кімнің биі болса да. Оларға тек шәй үстінде әңгіме керек.
Әлденені «біздікі» деп айтуға бейім адамдар ішіп алса боқтан өзгеге, өзіне қатысы жоқ нәрсеге мақтанып зайыбыңды алады. Жақсы бөтелкелес шықпайды олардан. Жақсы биші де.
Омарбрат дұрыс айтады, қазақтың бәрі жаппай биледі деген қисынға келе бермейді. Батыс күйді, шығыс биді, Арқа әнді кәсіп еткен болар, а?
Билеу үшін музыкалық сүйемелдеудің қажеттігін ескерсек бәрі өз орнына келе қалады…
Жалпы бимен шаруасы жоқ адамдар болады, хореографтар болады. Мен айтар едім тіпті қара жорға болмақ түгілі қызыл-ала сәйгүлік болса да осыншама талқыға тұрмайтын тақырып.
Иә, бізге орыс тілді емес, қазақ тілді тарихшарды қаптатуымыз керек Әйтпесе, бәрібір, орыс тілділердің призмалық ойлары, қалай айтсаңызда, бөгделі, жат болып келеді.
Келісемін қазақ тілді тарихшылар ұлттық мүдде тұрғысынан ойлайды.
фционалды тұлғалардан көрі, сондай түрі мен даусының харизмасы барлар жеңеді:)Және де реальный идеялар айтатын адамдар монотонно, жаман дикциямен, түк эмоциясыз айтуы мүмкін. Оларды осындай түріне, айту мәнеріне қарайтын адамдар тыңдамайды. Негізі осындай кәмпиттің оберткасына мән беріп, кәмпиттің дәміне мән бермейтіндерге жыным келеді.
«Как он сказал, прямо душу вынимает» деп айтып отырады, түкке тұрмайтын әңгімені біреу әсерлі қылып айтып отырғанда.
Қысқасы харизма жөнді нәрсе айтатын кісіге ешқашан кедергі келтірмейді.
Бірақ аталған тақырыптарды өтіп жатқанда мен сабақтан қашып, сыртта темекі тартып жүрген де болуым мүмкін :)
Мүмкін, картадағы /Қазақстан/ деген атау есімдігін алып тастап, оның орынына /Қазақ/ деп қойсақ, сонда ғана сіз айтқан кітаптарымыз, мүмкін, басылып шығар ма еді?.. /деп ойлаймын/
Топшурмен, яғни біздіңше домбырамен тартып жатқан әуен таныс па? Балалардың биі ше?
5:10 секундтан басталатын жерде ойраттар Қара жорға билеп жатыр.
3:50-ден бастап Қара жорғаға ұқсайтын ән айтып жатыр